Streszczenia i opracowania lektur szkolnych klp klp.pl
1. Przywiezienie Marcinka Borowicza do szkoły wiejskiej w Owczarach – 4 stycznia [1872 r.]:
  • wyruszenie Marcinka wraz z ojcem i matką saniami z rodzinnych Gawronek,
  • zapoznanie się z nauczycielem Wiechowskim i jego rodziną,
  • targowanie się pani Borowiczowej i pani Marcjanny Wiechowskiej o cenę nauki Marcinka,
  • lament chłopca po odjeździe rodziców i pierwsza samotna noc w Owczarach.


2. Pierwsze miesiące nauki u pana Wiechowskiego:
  • wprowadzanie Marcinka w szkolne zasady przez ucznia, Piotrka Michcika,
  • odczytywanie listy obecności i śmieszne odpowiedzi dzieci, nie znających języka rosyjskiego,
  • zagubienie i konsternacja Marcinka podczas pierwszych lekcji rosyjskiego i odpowiadania innych uczniów przy tablicy,
  • kłopoty Marcina w nauce rosyjskiego i tęsknota za domem rodzinnym.


3. Wizytacja dyrektora Jaczmieniewa w Owczarach:
  • wielkie przygotowania uczniów, budynku szkoły i domu Wiechowskiego,
  • egzaminowanie dzieci przez dyrektora Jaczmieniewa,
  • krytyczne uwagi dyrektora i zagrożenie utratą pracy przez nauczyciela,
  • zaskakujący powrót Jaczmieniewa i przeprosiny za pomyłkę w ocenie pracy Wiechowskiego,
  • relacja pani Wiechowskiej z rozmowy wiejskich bab z dyrektorem – żale z powodu uczenia tylko po rosyjsku,
  • świętowanie w domu nauczyciela.


4. Starania pani Borowiczowej o przyjęcie syna do gimnazjum w Klerykowie:
  • niecierpliwe oczekiwania rodziców i kandydatów na termin egzaminu do szkoły,
  • dokuczliwe uwagi innych chłopców na temat wyglądu Marcinka,
  • rozmowa pani Borowiczowej z Żydem, proponującym korepetycje u samego egzaminatora,
  • zapisanie Marcina Borowicza na dodatkowe lekcje przygotowawcze u profesora Majewskiego,
  • zakwalifikowanie się Marcina i innych uczniów pana Majewskiego na listę klasy wstępnej klerykowskiego gimnazjum,
  • umieszczenie Marcinka na stancji u pani Przepiórkowskiej, dawnej znajomej matki chłopca.


5. Pierwsze kroki Marcina w nowej rzeczywistości szkolnej:
  • kłopoty z opanowaniem materiału po rosyjsku, mimo usilnych starań Marcina i nieustannej nauki w ulubionym miejscu w zaroślach,

  • częste sytuacje ośmieszania na lekcjach uczniów słabszych oraz niskiego pochodzenia takich jak Romcio Gumowicz „Czarny”.


6. Zielone Świątki w domu w Gawronkach:
  • przyjazd matki po małego Borowicza,
  • słuchanie opowieści o kradzieży i cudownym powrocie klaczy Borowiczów.


7. Opuszczenie się Marcina w nauce:
  • śmierć matki Marcina jeszcze tego samego lata,
  • powrót chłopca do klasy i nowe miejsce w ławce obok drugorocznego „Wilczka”,
  • chodzenie na wagary i nieodrabianie lekcji,
  • przypadkowe znalezienie się Marcina w kościele i zaobserwowanie sceny wyrzucenia inspektora gimnazjum przez księdza Wargulskiego,
  • poznawanie różnych typów nauczycieli przez Marcina i całą klasę:
    - historia pana Leima, nauczyciela łaciny,
    - specyficzna osobowość „Kałmuka”, nauczyciela rosyjskiego,
    - niedbałe lekcje polskiego u zastraszonego pana Sztettera,
    - dziwne sposoby rusyfikacji na matematyce prowadzonej przez pana Nogackiego.


8. Przygoda z pistoletem w połowie klasy trzeciej:
  • strzelanie z pistoletu wraz z kolegami ze stancji: Szwarcem i braćmi Daleszowskimi,
  • złapanie chłopców na gorącym uczynku przez policjanta,
  • ukaranie Marcina i Szwarca przez dyrekcję szkoły,
  • zawdzięczanie szczęśliwego zakończenia afery zmarłej pani Borowiczowej i poprawa zachowania Marcina.


9. Zapuszczanie się w odległe wsie podczas wakacyjnych polowań Marcina:
  • zainteresowanie się chłopca łowiectwem,
  • opowieści o sławnym bogatym chłopie Scubiole oraz biedaczynie Lejbie Koniecpolskim,
  • zakończona fiaskiem wyprawa Marcina na głuszce ze znakomitym myśliwym, Szymonem Nogą.


10. Początek klasy piątej i nowa sytuacja w szkole:
  • zmiany personalne i zaostrzenie rusyfikacji w gimnazjum oraz w całym mieście,
  • wprowadzenie systemu donosicielstwa i szpiegowania uczniów nawet na stancjach.


11. Obecność Marcina na przedstawieniu teatru rosyjskiego i początek zaangażowania w kole rusofilskim:
  • klasowy bojkot propozycji dyrekcji na temat przedstawienia przyjezdnego teatru z Rosji,

  • upór Marcina w rozmowie z radcą Somonowiczem i panią Przepiórkowską,
  • zachwyt nauczycieli oraz rosyjskich dam spowodowany obecnością Borowicza na widowni,
  • przychylność i opiekuńczość inspektora Zabielskiego wobec Marcina,
  • zbieranie się koła rusofilskiego u Zabielskiego w domu.


12. Historia Andrzeja Radka:
  • smutne dzieciństwo chłopskiego syna w Pajęczynie Dolnym,
  • „ukaranie” wiejskiego urwisa, Jędrka Radka, przez szlacheckiego korepetytora, Paluszkiewicza „Kawkę”,
  • zafascynowanie chłopca nauką i bezinteresowna opieka nauczyciela nad chłonącym wiedzę i pracowitym Radkiem,
  • wyjazd Jędrka do szkoły w Pyrzogłowach wraz z protektorem i wychowawcą, Paluszkiewiczem,
  • śmierć opiekuna i początki zarabiania korepetycjami przez Andrzeja,
  • udanie się w pieszą drogę do gimnazjum, do Klerykowa, po uzyskaniu przez chłopca patentu,
  • spotkanie chytrego chłopa i wielkodusznego szlachcica na drodze do Klerykowa,
  • otrzymanie przez Radka posady korepetytora Władzia Płoniewicza,
  • znoszenie dokuczliwych uwag na temat pochodzenia, wyglądu i zwyczajów Radka,
  • wszczęcie bójki w klasie,
  • ukaranie chłopca wyrzuceniem ze szkoły przez dyrektora gimnazjum,
  • wstawienie się za Radkiem Marcina Borowicza u protektora Zabielskiego,
  • powrót Andrzeja do grona gimnazjalistów i początek przyjaźni z Marcinem.


13. Podział klasy Borowicza na „literatów” oraz „wolnopróżniaków”:
  • spotkania koła „literatów” u inspektora Zabielskiego,
  • niechlubne metody „nauki” „wolnopróżniaków”,
  • lektura History of civilisation in England Henryka Tomasza Buckle 'a w środowisku siódmoklasistów zainteresowanych literaturą i utworzenie się filozofujących podgrup: „materialistów”, „metafizyków”, „idealistów”, „pomidorowców” (ortodoksyjnych katolików).


14. Buntownicza obrona katolicyzmu przez Tomasza Waleckiego „Figę” na lekcji historii:
  • wykład profesora Kostriulewa na temat jezuickich klasztorów żeńskich na terenach dawnej Polski,

  • odezwa „Figi” w sprawie odczytu nauczyciela – niezgoda na zakłamanie historii i szkalowanie Kościoła katolickiego,
  • wezwanie dyrektora gimnazjum na pomoc w rozstrzygnięciu sprawy,
  • ujawnienie prawdy o niekonsultowaniu się Waleckiego z klasą – samotny głos Marcina Borowicza,
  • ukaranie „Figi”, rzucającego nienawistne spojrzenia ku Borowiczowi.


15. Rozpoczynająca patriotyczny ferment recytacja Reduty Ordona przez nowego ucznia, Bernarda Zygiera:
  • pojawienie się w klasie siódmej nowego ucznia z Warszawy,
  • domysły na temat przyczyn wydalenia Zygiera ze szkoły i ostrożność w relacjach z nadzorowanym i wywyższającym się kolegą,
  • rozmowa profesora Sztettera z Zygierem i prośba o recytację jakiegoś polskiego utworu,
  • niezwykle patetyczna i wzruszająca chwila deklamacji Reduty Ordona przez Zygiera,
  • początek świadomości narodowej wśród uczniów.


16. Spotkania zbuntowanych przeciw rusyfikacji gimnazjalistów „na górce”:
  • zorganizowanie osobnego pomieszczenia w Starym Browarze przez Mariana Gontalę,
  • tajne spotkania coraz szerszej grupy gimnazjalistów w celu czytania zakazanych lektur literatury polskiej i światowej,
  • przemiana Marcina Borowicza pod wpływem głównie lektury Mickiewicza i rozmów o historii Polski z Zygierem.


17. Zemsta Marcina na inspektorze Majewskim:
  • napotkanie inspektora Majewskiego, chcącego wyszpiegować kryjówkę patriotów,
  • obrzucenie Majewskiego błotem przez Marcina, pragnącego zemścić się za wszystkie lata kłamstw i krzywd doznanych w rosyjskiej szkole,
  • ostrzeżenie kolegów o niebezpieczeństwie nakrycia przez Majewskiego i policję,
  • daremne poszukiwania kryjówki zbuntowanych przez nauczyciela i władze.


18. Miłość Marcina Borowicza i Anny Stogowskiej („Biruty”) podczas nauki do egzaminu maturalnego:
  • pierwsze zauroczenie Marcina,
  • milczące spotkania Marcina i Anny w ogrodzie,
  • wymowne spojrzenie niedostępnej dotąd Anny w kierunku adoratora i początek wielkich nadziei Marcina,

  • nagłe zniknięcie dziewczyny i samotne nauki Borowicza aż do matury.


19. Powrót Marcina do Klerykowa po pomyślnym ukończeniu gimnazjum i z wieścią o rozpoczęciu studiów w Warszawie:
  • odwiedziny w upadającej stancji u pani Przepiórkowskiej,
  • ostatnia rozmowa z rozgoryczonym i zawiedzionym życiem radcą Somonowiczem.


20. Rozpacz Marcina z powodu zsyłki Stogowskich do Rosji i pomocna dłoń Andrzeja Radka.



Polecasz ten artykuł?TAK NIEUdostępnij






  Dowiedz się więcej
1  Syzyfowe prace - streszczenie
2  Geneza powieści
3  Stefan Żeromski - nota biograficzna